1. Voorwoord

Zorg en aandacht hebben voor naasten: de meeste zorgverleners vinden dit belangrijk maar weten niet altijd hoe passende zorg en aandacht te geven. Waar hebben naasten behoeften aan? Waar begint en eindigt jouw verantwoordelijkheid als zorgverlener? Welke kennis moet je hebben om naasten te ondersteunen? Heb je wel de juiste vaardigheden in huis? Of twijfel je eraan of jij wel de juiste persoon bent om voor naasten te zorgen?

In het Oog voor Naasten en Nabestaanden-project hebben deze vragen centraal gestaan. Met behulp van verschillende informatiebronnen is onderzocht wat naasten van patiënten[1] met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid nodig hebben aan zorg en aandacht, en wat zorgverleners nodig hebben om hierin te kunnen voorzien. Het resultaat hiervan is de Oog voor Naasten en Nabestaanden-methodiek (zie Bijlage 1en kader op deze pagina), die als doel heeft om te faciliteren dat zorg voor naasten standaard aangeboden wordt aan alle naasten van mensen met een levensbedreigende aandoening. Als individuele zorgverlener kan je daarin heel veel betekenen.  Om zorg voor naasten standaard onderdeel te maken van de palliatieve zorg is het evenwel nodig dat deze zorg systematisch en structureel wordt opgenomen binnen zorgteams en zorgorganisaties.

Deze achtergrondbrochure is deel van de Oog voor Naasten en Nabestaanden methodiek en is bedoeld voor jou als zorgverlener. Je vindt hier verdiepende informatie en aanvullende praktische aanwijzingen en tips om aandacht te hebben voor naasten voor en na het overlijden van patiënten.

We spreken in deze brochure van ‘zorgverleners’ en ‘naasten’:

Zorgverleners: Iedere zorgverlenende persoon die contact heeft met patiënten met levensbedreigende aandoeningen en hun naasten. Dit kunnen betaalde krachten zijn zoals artsen en verzorgenden, maar ook vrijwilligers.

Naasten: Personen waarvan een dierbare te maken heeft met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid. Vaak zijn naasten ook mantelzorgers. Onthoud bij het lezen en toepassen van deze brochure dat bij één patiënt vaak meerdere naasten betrokken zijn die allen verschillende wensen en behoeften kunnen hebben.

“Toen mijn man ongeneeslijke kanker kreeg, voelde ik tijdens de opnames de blikken en vaak onuitgesproken steun van de zorgverleners in het ziekenhuis. Maar het ging om hem. Toen iemand vroeg, hoe is het nu voor u, was het alsof ik ineens gezien werd, alsof ik deel uitmaakte van zijn ziek zijn. Zo’n expliciet gestelde vraag maakte voor mij een wereld van verschil.” – Naaste

De Oog voor Naasten en Nabestaanden-methodiek bestaat uit verschillende hulpmiddelen die ingezet kunnen worden bij de zorg voor naasten:

  • Website met informatie, filmpjes en animaties voor naasten, zorgverleners en managers
  • Brochure voor naasten ‘Zorgen voor een zieke’ + inlegvel ‘Bij het sterven van een familielid’
  • Praktische handreiking voor zorgverleners
  • Achtergrondbrochure voor zorgverleners
  • Aparte module voor bij een uitbraak van een besmettelijke ziekte
    • Brochure voor naasten
    • Achtergrondbrochure en handreiking voor zorgverleners
  • Informatie voor organisaties bij implementatie:
    • Powerpointpresentatie + handleiding voor klinische les
    • Implementatiewerkboek ‘Oog voor Naasten’
    • Factsheet voor managers

[1] Waar in deze brochure ‘patiënt’ staat, kan voor het verpleeghuis, hospice en de thuissetting ook ‘bewoner’, ‘gast’ of ‘cliënt’ worden gelezen.