In de eerste plaats zijn naasten de partner, moeder, vriend, dochter, etc. van de gast. Het faciliteren van deze relatie, waar in hospices doorgaans veel aandacht voor is, kan bemoeilijkt worden door beperkende maatregelen. waar het contact van naasten met hun dierbare normaal ‘vanzelf’ gaat, zijn zij in zo’n situatie meer afhankelijk van zorgverleners. Als zorgverlener kun je daardoor extra veel betekenen als je oog hebt voor de relatie tussen de gast en de naaste(n) en deze relatie kunt faciliteren. Dit kan naasten later ook helpen bij het rouwproces.
Hoe een uitbraak de situatie voor naasten extra zwaar maakt:
- Het is heel moeilijk om niet bij elkaar te kunnen zijn in de heftige en onzekere tijd van een ernstige ziekte. Niets kan het bezoeken van de dierbare echt vervangen, gebrek aan nabijheid is toch wel het allermoeilijkste.
- Het kan naasten een machteloos gevoel geven als zij weten dat een zieke dierbare grotendeels alleen is, en zij als naasten niets kunnen doen. Voor families met een sterke voorkeur voor familiezorg en weinig vertrouwen in professionele zorg kan een bezorgbeperking extra moeilijk zijn.
- In de persoonlijke relatie tussen naasten en hun dierbare kunnen ingewikkelde emoties spelen. Bijvoorbeeld een schuldgevoel omdat zij weinig zorg of steun kunnen bieden aan hun dierbare, of misschien zelfs omdat zij hun dierbare hebben besmet.
Wat kan ik doen als zorgverlener?
- De mogelijkheid aanbieden om te beeldbellen als naasten niet of minder op bezoek kunnen komen. Het kan veel voor naasten en de gast betekenen om elkaar even te zien, in plaats van alleen te telefoneren. In sommige gevallen zullen gasten en naasten dit zelf kunnen regelen, maar in veel gevallen hebben ze daar hulp bij nodig. Stem goed af met naasten en de gast of zij er gebruik van willen maken. Waar sommige naasten aangeven veel behoefte te hebben aan beeldbellen, ook als hun dierbare niet in staat is om een gesprek te voeren, geven anderen aan dat zij dit juist (te) confronterend vinden. Dat deze mogelijkheid er is en wordt aangeboden is echter sowieso waardevol. Zorg ook dat het mogelijk is om even de kamer te verlaten, als de naaste en/of gast behoefte hebben aan privacy.
- Tip: Gebruik de Checklist Adviezen over Beeldbellen wanneer mensen beperkte digitale en/of gezondheidsvaardigheden hebben.
“Eén van de weinige positieve dingen vond ik dat je met beeldbellen het contact weer kon herstellen tussen de patiënt en de naasten. Het leverde wel wat gedoe op voor de medewerkers, maar als je zag wat het opleverde,
dan was dat het voor iedereen helemaal waard.” – geestelijk verzorger
- Wijs naasten op de mogelijkheden om binnen de beperkende maatregelen toch iets te kunnen doen voor hun dierbare. Denk bijvoorbeeld aan foto’s, filmpjes, muziek, een tablet of andere persoonlijke spulletjes langsbrengen voor op de kamer van de gast (als de maatregelen dit toelaten). Op deze manier kunnen zij toch iets betekenen voor hun dierbare.
- Indien de gezondheidstoestand van de gast en de maatregelen het toelaten, moedig de gast en diens naasten dan aan om samen naar buiten te gaan. Buiten kan het makkelijker zijn om afstand te houden en zal besmetting minder snel plaatsvinden.
Wat kunnen we als team doen en (laten) organiseren?
- Beeldbellen moet gefaciliteerd worden door een individuele zorgverlener, maar vanuit de organisatie moet er apparatuur beschikbaar zijn om mee te kunnen beeldbellen voor de mensen die geen smartphone of tablet hebben en/of kunnen gebruiken. Zorg ook dat iedereen van het personeel de vaardigheid heeft om ondersteuning te bieden bij het videobellen.
- Voorbeeld uit de praktijk: Het instellen van een activiteitencommissie die dagelijks langs ging bij patiënten om gezamenlijk naasten te bellen.
- Faciliteer wanneer gewenst ‘rooming in’, de naaste gaat dan eventueel samen met de zieke in quarantaine.
- Handhaaf met elkaar de bezoekbeperkingen voor zover mogelijk, maar houd ook de menselijke maat in de gaten. Durf ook de keuze te maken om uitzonderingen te maken als een naaste (of gast) ernstig lijdt onder een maatregel. Maak afspraken met elkaar over wat jullie onder welke omstandigheden toelaten.
- Voorbeeld uit de praktijk: Een appgroep van de afdeling waarin dilemma’s werden gedeeld over uitzonderingen op de bezoekregels. Hierin vond gezamenlijke gedachtenvorming plaats en werden besluiten genomen over wat wel en niet werd toegestaan.
- Voorbeelden uit de praktijk: In de Covid-19-pandemie zijn verschillende zorgorganisaties met creatieve oplossingen gekomen om ondanks de afstand patiënten en hun naasten nader tot elkaar te brengen:
- Raamvisite: Bezoekers staan voor het raam en hebben gelijktijdig telefonisch contact. De ervaring was overigens dat dit niet aansluit bij ieders behoefte, en dat het voor sommigen zelfs “schrijnender” voelde dan alleen telefonisch contact hebben. Het bieden van privacy door je als zorgverlener terug te trekken in plaats van erbij te blijven kan dit gevoel iets doen verminderen.
- Het opzetten van een systeem om contact te faciliteren tussen gasten en diens naasten. Hierin konden medewerkers foto’s plaatsen van een gast (die bijvoorbeeld aan zijn ontbijt zit), en de naasten konden er foto’s op zetten van bijvoorbeeld de kleinkinderen. Het personeel liet die foto’s dan weer zien aan de gast. Controleer in verband met privacy wel altijd of betrokkenen hiervoor toestemming hebben gegeven.
- Een schriftje of dagboekje op de kamer leggen van de gast waarin elke naaste aan eind van een bezoek iets kan schrijven. De gast kan dat dan teruglezen, maar ook de andere naasten. Ook zorgverleners kunnen hier anekdotes in opschrijven die naasten kunnen teruglezen zodat zij een indruk krijgen van hoe de dagen van hun dierbare eruitzien.
Een ‘herinneringsdoos’ aanbieden om op de kamer te zetten. In de loop der tijd kunnen hier ontvangen kaarten en andere ‘herinneringen’ in worden bewaard. Na het overlijden krijgen de nabestaanden deze mee naar huis.